Regionalna Placówka Opiekuńczo-Terapeutyczna „Odzyskać Radość” powstała w 2021 roku dzięki 4,2 mln zł dofinansowania od samorządu województwa mazowieckiego. Teraz przyznano 15 mln zł z budżetu województwa na kontynuację i rozwój działalności do 2028 roku.

– O dojrzałości wspólnoty, również samorządowej, świadczy to, jak dba o najsłabszych. W tym przypadku mówimy o dzieciach, które z definicji potrzebują wsparcia dorosłych, w dodatku dzieciach wymagających szczególnej opieki, dodatkowej pracy, bardzo specjalistycznego podejścia. To dzieci, które na takie wsparcie nie mogły liczyć w swoich rodzinach. Tę rolę przejmujemy jako społeczeństwo, zapewniając im miejsce, w którym mogą się bezpiecznie rozwijać, by na miarę swoich możliwości zintegrować się ze środowiskiem i nawiązać więzi społeczne – zaznacza marszałek Adam Struzik.

Podopieczni placówki to dzieci z całego województwa, którym nie udało się znaleźć specjalistycznych rodzin zastępczych, wymagające szczególnej, profesjonalnej opieki. Ich sytuacja prawna jest różna – czasem rodzice mają ograniczoną, a czasem odebraną władzę rodzicielską. W takiej sytuacji dzieci zwykle trafiają do rodzin zastępczych. W wielu przypadkach ze względu na stan zdrowia dzieci pojawiają się trudności w znalezieniu im miejsca. Tym wymagającym specjalistycznej opieki i rehabilitacji warunki rozwoju tworzy właśnie RPOT.

– Od wielu lat zlecamy prowadzenie interwencyjnego ośrodka preadopcyjnego, który jako jedyny w województwie zajmuje się maluszkami wymagającymi szczególnej troski. Wśród nich są dzieci z licznymi dysfunkcjami, chorobami, przede wszystkim borykające się z zaburzeniami określanymi jako FAS. Wiedząc, że może nie udać się im wrócić do rodzinnego domu lub że nie będą mogły być adoptowane, musimy zapewnić im miejsce, w którym będzie na nich czekać równie profesjonalna opieka. Takim miejscem stała się placówka w Kraszewie-Czubakach, przeznaczona właśnie dla tych starszych dzieci – podkreśla członek zarządu województwa Elżbieta Lanc.

Obecnie w placówce mieszka 32 dzieci w różnym wieku – od 4. do 15. roku życia (formalnie mogą przebywać tam dzieci w wieku do 18 lat). Dzięki sfinansowaniu zwiększą się m.in. możliwości infrastrukturalne placówki, dlatego jeśli będzie zgoda wojewody mazowieckiego i zarządu województwa, ośrodek zwiększy liczbę dzieci do 45.

– Dotychczasowa działalność placówki i potrzeby, jakie zgłaszają powiaty z całego województwa, a nawet kraju, pokazują, że takie miejsca są potrzebne. W dobie zmian podejścia do całego systemu społecznego kładziemy ogromny nacisk na rozwój usług społecznych organizowanych lokalnie. Są jednak sytuacje, gdy najlepszym rozwiązaniem staje się realizowanie tego typu usług w miejscu, które jest do tego kompleksowo przygotowane – dodał Aleksander Kornatowski, dyrektor Mazowieckiego Centrum Polityki Społecznej.

Wsparcie dobrane do potrzeb
W RPOT dzieci mogą liczyć nie tylko na sam pobyt, ale też stworzenie im możliwości rozwoju i zaspokojenia ich szczególnych potrzeb.– Stawiamy na podmiotowość dziecka i rodziny. Traktujemy RPOT jako kolejne miejsce wśród wielu naszych działań, które pozwala niesamodzielnym dzieciom bezpiecznie się rozwijać – mówi Katarzyna Stępińska, wiceprezes Fundacji Odzyskać Radość.

To miejsce jako ich dom zapewnia im zajęcia, które pozwalają pracować nad wyrównaniem ich deficytów rozwojowych. Dzieci z niepełnosprawnościami mogą liczyć tu na rehabilitację, specjalistyczne leczenie, pielęgnację i opiekę medyczną. W wielu przypadkach niepełnosprawność ta jest sprzężona, dzieci są obarczone wieloma dysfunkcjami w obszarze rozwojowym, społecznym i emocjonalnym, dlatego RPOT zapewnia im wiele zajęć specjalistycznych.

– Gdy powstawało to miejsce, mieliśmy poczucie stawania przed ogromnym wyzwaniem, bo było wiadomo, że nie będzie to rutynowa praca. Dziś widzimy, jakie postępy zrobiły dzieci, które są u nas już od dłuższego czasu. To oczywiście efekt ciężkiej pracy i kadry, i samych dzieci, ale udowadniamy, że w wielu przypadkach można dokonać ogromnych zmian w ich funkcjonowaniu, a przez to w jakości ich życia – zauważa Agnieszka Kujawa, dyrektor RPOT „Odzyskać Radość”.

Podopieczni RPOT-u mogą liczyć zarówno na terapie grupowe, np. trening umiejętności społecznych, jak i indywidualne, w tym: pedagogiczną, psychologiczną, behawioralną, logopedyczną, fizjoterapię i biofeedback.

Szukanie domu. W zależności od potencjału dziecka ma ono możliwość kształcenia się w publicznych placówkach oświatowych lub prowadzonej przez Fundację Specjalnej Szkole Podstawowej „Odzyskać Radość” mieszczącej się w tym samym budynku, w którym znajduje się placówka. Poza tym dzieci uczą się organizacji codziennych zajęć i czasu wolnego, kształtowania nawyków prozdrowotnych i samodzielności w codziennym życiu, tak by wesprzeć ich w drodze do dorosłości.

Dodatkowo jest prowadzone wsparcie dla rodzin biologicznych tych dzieci (poradnictwo socjalne i prawne), by kontakt dzieci z rodzinami biologicznymi był łatwiejszy i bezpieczny. Ideą tego miejsca jest to, by pobyt w placówce nie był na stałe. Gdy jest to możliwe, placówka współpracuje bezpośrednio z instytucjami działającymi w obszarze wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej i z samą rodziną, by ułatwić dzieciom powrót do środowiska rodzinnego. W pozostałych przypadkach szuka dzieciom innego środowiska zastępczego (również rodzin adopcyjnych). Bywa też tak, że pracuje z dzieckiem nad jego dochodzeniem do samodzielności, by mogło przygotować się do samodzielnego dorosłego życia.

Organizacja miejsca. RPOT mieści się w Kraszewie-Czubakach (pow. płoński) w czterokondygnacyjnym budynku, w którym zajmuje jedno piętro. W tej chwili do dyspozycji dzieci jest 10 pokoi mieszkalnych – od 1- do 5-osobowych, z pełnym węzłem sanitarnym. Po rozbudowie na początku tego roku będzie 5 dodatkowych pokoi. Wszystkie są urządzone tak, by były dostosowane do wieku dzieci. W każdym z nich są odpowiednie meble, miejsce do nauki, telewizor i internet. Nie brakuje też kanap, puf, foteli, stolików z krzesełkami dostosowanymi do wzrostu dzieci oraz drobnego wyposażenia, tj. lampek, tablic magnetycznych, obrazów itp. Pokoje są stworzone tak, by były ciepłym, ergonomicznym miejscem do mieszkania.

Dzieci mogą korzystać z terapii, które odbywają się w gabinetach psychologa i pedagoga oraz logopedy i terapii behawioralnej, wyposażonych w odpowiedni sprzęt – w tym BioFeedBack i Heg BioFeedBack, sprzęt do terapii metodą Warnkego, zabawki sensoryczne i inne pomoce. W RPOT są również sala doświadczania świata wyposażona w urządzenia stymulujące rozwój zmysłów oraz sala integracji sensorycznej wyposażona w sprzęty służące do usprawniania funkcjonowania układu przedsionkowego i dotykowego.

W części wspólnej dzieci mają do dyspozycji jadalnię z miejscem do przygotowywania posiłków, przestrzenie do wypoczynku i integracji. Na zewnątrz budynku jest park rekreacyjny o powierzchni 1,3 ha, obok budynku znajduje się plac zabaw wraz z siłownią zewnętrzną, altaną rekreacyjną, tężnią solankową oraz ścieżką sensoryczno-terapeutyczną.

Piecza zastępcza na Mazowszu. Na Mazowszu w 2023 r. (stan na 30 września 2023 r.) w rodzinach zastępczych i rodzinnych domach dziecka przebywało 5 675 dzieci. W tym czasie w instytucjonalnej pieczy zastępczej – 1 592 dzieci. W stosunku do 2020 roku zmalała liczba rodzin zastępczych spokrewnionych z dzieckiem, a wzrosła liczba rodzin zastępczych niezawodowych, rodzin zastępczych zawodowych i rodzinnych domów dziecka.

Obecnie w Polsce na 16 województw funkcjonuje 11 regionalnych placówek opiekuńczo-terapeutycznych – w tym jedna na Mazowszu.